บทความนี้ขอแนะนำบทความเรื่อง คุณแม่ทำหมันหลังคลอดอันตรายไหม สามารถทำหลังคลอดได้เลยหรือเปล่า หนึ่งในวิธีการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพสูง ประหยัด ปลอดภัย และมีอัตราการล้มเหลวทำให้เกิดการตั้งครรภ์น้อยมาก คือ การทำหมันหญิง เพราะสามารถช่วยป้องกันไม่ให้ตัวเชื้ออสุจิของฝ่ายชายมาพบกับไข่ของฝ่ายหญิง ด้วยการอุดท่อรังไข่ เหมาะสำหรับคุณแม่หลัง
คลอดลูก หรือ ผู้ที่มีลูกเพียงพอแล้ว รวมถึงผู้ที่มีข้อห้ามในการตั้งครรภ์ แต่การทำหมันหลังคลอดนี้ปลอดภัยกับผู้หญิงไหม ถ้าทำหมันไปแล้ว จะมีโอกาสกลับมาตั้งท้องได้อีกหรือเปล่านะ
ทำความรู้จักกับการทำหมันหญิงและการทำหมันหลังคลอด
การทำหมันหญิง คือ การตัดและผูกท่อนำไข่ทั้งสองข้าง เพื่อป้องกันไม่ให้ไข่และอสุจิได้มาพบเจอและทำการปฏิสนธิกันอีก หากทันหมันหลังคลอดทันที จะเรียกว่า ทำหมันเปียก แต่ถ้าทำหมันหลังจากที่คลอดผ่านไปสักพักแล้ว จะเรียกว่า ทำหมันแห้ง
การทำหมันหญิงมีกี่แบบ
การทำหมันหญิงแบ่งได้ 2 ประเภท ตามระยะเวลาในการทำหมัน ได้แก่
1. การทำหมันหลังคลอด หรือ การทำหมันเปียก (Postpartum)
เป็นการทำหมันในระยะหลังคลอด ซึ่งนิยมทำในช่วง 24-48 ชั่วโมงหลังจากคลอดลูก แต่ไม่ควรเกิน 7 วันหลังคลอด เนื่องจากมีความสะดวก ผ่าตัดง่ายและไม่เสียเวลาอยู่โรงพยาบาลนานกว่าการคลอดตามปกติ ที่สำคัญในระยะนี้มดลูกยังมีขนาดโตลอยอยู่ในช่องท้องเหนืออุ้งเชิงกราน จึงทำให้สามารถหาท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้างได้ง่าย วิธีที่นิยมทำกันก็คือ การลงแผลผ่าตัดใต้สะดือ ขนาดแผลยาวประมาณ 2-5 เซนติเมตร เพื่อเข้าไปหาท่อนำไข่ แล้วทำการผูกท่อนำไข่และตัดท่อนำไข่บางส่วนออกทั้งสองข้าง
2. การทำหมันปกติ หรือ การทำหมันแห้ง (Interval Sterilization)
เป็นการทำหมันที่ไม่ใช่ช่วงระยะเวลา 7 วันหลังการคลอดลูก ซึ่งเป็นช่วงเวลาใดก็ได้ แต่มดลูกจะมีขนาดปกติและอยู่ในอุ้งเชิงกราน การผ่าตัดจึงมีความยากในการหาท่อนำไข่มากกว่าการทำหมันหลังคลอด แพทย์จะผ่าตัดทางหน้าท้องเหนือกระดูกหัวหน่าวเล็กน้อย และใช้วิธีผูกและตัดท่อนำไข่ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วการผ่าตัดด้วยวิธีนี้จะใช้เวลาไม่เกิน 30 นาที ต้องทำในห้องผ่าตัด และใช้วิธีการดมยาสลบ
วิธีดูแลตัวเองหลังผ่าคลอดและทำหมัน ที่คุณแม่ควรรู้
• ระยะ 1 สัปดาห์หลังจากทำหมัน คุณแม่จะต้องระมัดระวังไม่ให้แผลถูกน้ำ เพื่อป้องกันการติดเชื้อหรืออักเสบ
• หลีกเลี่ยงการออกแรง การเคลื่อนไหวร่างกายอย่างหนัก ไม่ควรยกของ หรือทำกิจกรรมที่ต้องออกแรงมาก เพราะอาจจะทำให้แผลปิดไม่สนิท
• หลังทำหมันจะต้องงดมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 6-8 สัปดาห์ ซึ่งอาจจะเร็วหรือนานกว่านั้นก็ได้ หากเป็นวินิจฉัยของแพทย์
• หากผ่านไป 1 สัปดาห์ไปแล้วแต่แผลยังไม่ดีขึ้น มีหนอง หรือมีเลือดไหล หรือยังมีอาการปวดที่แผลทำหมันอยู่ ให้รีบไปพบแพทย์ทันที
ผลข้างเคียงของการทำหมันหญิง
• เนื่องจากการทำหมันนั้นเป็นการผ่าตัดชนิดหนึ่ง จึงต้องมีการใช้ยาสลบ หลังผ่าตัดเสร็จ คนไข้อาจจะมีอาการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ และอ่อนเพลียจากฤทธิ์ยาสลบได้
• คนไข้อาจรู้สึกปวดที่แผลผ่าตัดในเวลาที่เคลื่อนไหว หรือขยับตัว แต่อาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นเมื่อผ่านไป 1 สัปดาห์ แต่ถ้าอาการไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์ทันที
• คนไข้บางคนอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง คือมีการแพ้ยาสลบอย่างรุนแรง ซึ่งแม้จะมีโอกาสเกิดได้น้อย และมักเกิดกับผู้มีโรคประจำตัว ดังนั้น หากมีความกังวล ควรปรึกษากับวิสัญญีแพทย์ก่อนนะ
• หากดูแลแผลผ่าตัดไม่ดี หรือแผลไม่สะอาด เกิดการอับชื้น อาจนำไปสู่การติดเชื้อและเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้
ข้อดี-ข้อเสีย ของการทำหมันหลังคลอด
ข้อดี
– ผ่าตัดและหาท่อนำไข่ได้ง่ายกว่า
– พักฟื้นในโรงพยาบาลระยะเวลาเท่าเดิม
– อาจมีค่าใช้จ่ายถูกกว่าการทำหมันแห้ง เนื่องจากบางโรงพยาบาลมีเหมาจ่ายสำหรับค่าคลอดลูกและค่าทำหมัน
ข้อเสีย
– ต้องมั่นใจว่าจะไม่มีลูกอีก ควรปรึกษาคนในครอบครัวเป็นอย่างดีมาก่อนคลอดลูก
– หากต้องการแก้หมันจะมีค่าใช้จ่ายสูงมาก
ทำหมันแล้วมีโอกาสท้องได้อีกไหม
แม้การทำหมันจะไม่สามารถคุมกำเนิดได้ 100% แต่การทำหมันแล้วจะกลับท้องอีกครั้งนั้น มีโอกาสเกิดขึ้นน้อยมาก ๆ ถึงมากที่สุดเว้นเสียแต่ว่ามีการทำหมันที่ไม่ได้ประสิทธิภาพ หรือทำหมันแล้วหลุด ก็อาจจะมีการตั้งครรภ์เกิดขึ้นได้ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องที่จะพบได้บ่อย ๆ ส่วนในกรณีที่แก้หมันนั้น ก็ไม่ใช่ว่าจะมีโอกาสกลับมาตั้งครรภ์ได้ 100% และมีแนวโน้มสูงที่จะแก้หมันไม่สำเร็จด้วย
บทส่งท้าย
ในกรณีที่ประจำเดือนขาดหลังทำหมันควรรีบตรวจการตั้งครรภ์ เพราะการทำหมันหญิงไม่สามารถคุมกำเนิดได้เต็ม 100% หากพบมีการตั้งครรภ์ควรรีบไปพบแพทย์ เนื่องจากมีโอกาสเสี่ยงเกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูกได้สูง อย่างไรก็ตาม การทำหมันหญิงปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เนื่องจากสุขภาพของตัวผู้ทำหมันนั้นสำคัญ เพราะบางคนอาจมีข้อยกเว้นและไม่เหมาะในการทำหมัน เพราะถ้าทำแล้วอาจส่งผลต่อสุขภาพร่างกายได้
เครดิตรูปภาพ idahocapitalsun.com utswmed.org www.cgbabyclub.co.uk www.unlv.edu